ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΡΥΠΑΝΣΗ

Περιβαλλοντικό πρόγραμμα

Β? Λυκείου

Περιβαλλοντικές ομάδες

1^η ομάδα         Θέμα: Ρύπανση του εδάφους  

Σκουντούμης Βασίλης Μποζιονέλος Παναγιώτης Μπράτης Δημήτρης Μήτσουλας  Παναγιώτης Μπουκάρας Τάσος Τσιώρος Γιάννης Φούζας Νικόλαος Πλατής Δημήτρης

Κουριώτης Φώτης Μαυρέλη Γεωργία Κούρου Μαρία  Κατσίρη Αγγελική Μποζιονέλου Φωτεινή Οικονόμου Χρυσούλα Παναγιωτοπούλου Δήμητρα

2^η ομάδα         Θέμα: Επιπτώσεις στον άνθρωπο

Ξιξή Μαριαλένα Γκόνου Χριστίνα Καμπόσου Βίκυ Καρούνη Δήμητρα Στράγκα Φωτεινή Ντούλια Τζένη Μαντή Ζωή Μπουλούκου Αγγελική

Χρήστου Δωροθέα Ρισσάκη Μυρτώ Παπούλια Σοφία Λιτσόγιαννη Φιλίνα Αργυράκη Φαίνια Σωτηροπούλου Σταυρούλα Χατζηξενοφών Αλεξάνδρα Μπογά Σωτηρία

3^η ομάδα         Θέμα: Φυτοφάρμακα

Βρόσγος Φίλιππος Καχριμάνης Δημήτρης Πάνου Γιώργος Κιντής Νίκος Αγγελακόπουλος Θάνος Καπαρέλος Βαγγέλης Παπανικολάου Κωνσταντίνος

Γαλίζης Γιάννης Βλάχος Χρήστος Γιαννόπουλος Διαμαντής Νικητόπουλος Δημήτρης Βλάχος Αναστάσιος Ξηνταρόπουλος Παναγιώτης

4^η ομάδα         Θέμα: Ρύπανση Νερού

Μήτσουλας Γιώργος Γαλάτουλα Ναταλία Μακρή Φωτεινή Λάτση Χριστίνα Δήμα Ευαγγελία Καραπάνος Αλέξανδρος Ηλιού Αποστολία Κατσικάρη Ευαγγελία

Μαστοράκη Ιωάννα Κολυβίνου Λυδία Γρινέζου Σοφία Μπακούρης Χρήστος Μοσχόγιαννης Κωνσταντίνος Καραχάλιος Ραφαήλ Υψηλάντη Φρόσω

5^η ομάδα         Θέμα: Λιπάσματα

Γιαννούλης Στράτος Ταμπούρη Χρύσα Κούρος Κωνσταντίνος Κάλλιος Γεώργιος Μαρίνος Παναγιώτης Γκόφης Κωνσταντίνος Μπουμπουρέκας Γιάννης

Μπαβέλας Γιώργος Κουτσούμπας Σπύρος Κουγιάς Γιάννης Κέκος Βασίλης Ρηγόπουλος Γιώργος Βασιλάκου Γεωργία Νικολίτσα Μαριάννα

           

Περιεχόμενα

1. Ρύπανση νερού                                                                                                ? 5

2. Ρύπανση εδάφους                                                                                            ? 16

3. Φυτοφάρμακα                                                                                                   ? 22

4. Λιπάσματα                                                                                                        ? 29

5. Επιπτώσεις στον άνθρωπο                                                                               ? 38

6. Ιστοσελίδες-Βιβλιογραφία                                                                                ? 51

Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα ζωής και την υγεία των ανθρώπων και των άλλων ειδών του πλανήτη. Η ρύπανση μπορεί να επηρεάζει, επίσης, την υλική και πολιτιστική βάση της ζωής, τους φυσικούς πόρους, τις ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης και της αναψυχής.

$1·                     Άμεση ρύπανση είναι αυτή που μπορεί να αντιληφθούμε άμεσα. Ένα παράδειγμα άμεσης ρύπανσης είναι η περίπτωση ενός ποταμού ή μιας λίμνης, όπου καταλήγουν τοξικά απόβλητα και προκαλείται άμεσος κι αιφνίδιος θάνατος ψαριών.

$1·                    Έμμεση ρύπανση είναι η μορφή ρύπανσης, που δεν αντιλαμβανόμαστε εύκολα, επειδή δεν είναι ορατή. Για παράδειγμα, όταν καταλήγουν σε ένα ποτάμι, σε μια λίμνη ή στη θάλασσα λύματα ή απόβλητα, σε ποσότητες που δεν μπορούν τα υδατικά οικοσυστήματα να καθαρίσουν, είναι πολύ πιθανό να προκληθούν σταδιακά αλλαγές στα είδη που υπάρχουν σε αυτό.

Πηγές ρύπανσης νερού

        Οι σπουδαιότερες πηγές ρύπανσης, οι οποίες επιβαρύνουν κατ΄ αρχήν τα επιφανειακά νερά και στη συνέχεια τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, μπορεί να ταξινομηθούν στις εξής κατηγορίες:

? Αστικά λύματα: Ακάθαρτα νερά πόλεων και οικισμών που προέρχονται από τις κατοικίες και διάφορες άλλες δραστηριότητες (σχολεία και πανεπιστήμια, δημόσιες επιχειρήσεις, χώροι εργασίας, τουριστικές μονάδες, νοσοκομεία, εργαστήρια και ιατρικά κέντρα, βιοτεχνίες κα).

? Βιομηχανικά υγρά απόβλητα, που μπορεί να είναι παρόμοια με τα αστικά λύματα ή να περιέχουν και επικίνδυνα ή και τοξικά στοιχεία.

? Γεωργικά υγρά απόβλητα, τα νερά απορροής εντατικά καλλιεργούμενων εκτάσεων που μπορεί να περιέχουν λιπάσματα ή/και φυτοφάρμακα.

? Κτηνοτροφικά υγρά απόβλητα, τα υγρά απόβλητα που προέρχονται από μεγάλες ή μικρότερες μονάδες εκτροφής ζώων.

? Διείσδυση θαλασσινού νερού λόγω υπεράντλησης των υπόγειων νερών ή λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας εξαιτίας της αλλαγής του παγκόσμιου κλίματος (?φαινόμενο θερμοκηπίου?).

? Όξινη βροχή εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ή κατακρήμνισης των αέριων ρύπων με τη βροχή, το χιόνι, τον άνεμο ή λόγω βαρύτητας.

Επιπτώσεις της ρύπανσης

Οι επιπτώσεις της ρύπανσης μπορεί να έχουν πολλές μορφές και να λαμβάνουν διαφορετική έκταση:

$1-                    Μείωση του οξυγόνου που είναι διαλυμένο στο νερό. Όσο αυξάνεται η ρύπανση των νερών, κυρίως, με οργανικές ύλες, και ανεβαίνει η θερμοκρασία τους, τόσο μειώνεται το διαλυμένο οξυγόνο, γιατί καταναλώνεται λόγω της αερόβιας αναπνοής των μικροοργανισμών που κάνουν αποσύνθεση.

$1-                    Ευτροφισμός των νερών. Δηλαδή η υπερβολική ανάπτυξη αλγών (φυτοπλαγκτόν) στα επιφανειακά νερά από την υπερβολική τροφοδοσία των νερών με θρεπτικά συστατικά. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί σοβαρή διαταραχή του υδατικού οικοσυστήματος με διάφορες δυσμενείς συνέπειες, μεταξύ των οποίων είναι η υπερβολική ανάπτυξη ορισμένων ειδών σε βάρος όλων των άλλων, η μείωση ή και εξαφάνιση της ποικιλίας ειδών με θανάτωση ή μετανάστευσή τους.

$1-               Ρύπανση υπόγειων νερών.  Τα υπόγεια νερά είναι, επίσης, πολύ ευαίσθητα στη ρύπανση και έχουν περιορισμένη ικανότητα αυτοκαθαρισμού. Η κατάληξη αστικών λυμάτων, ξεπλυμάτων εδάφους από εντατική χρήση χημικών λιπασμάτων, αλλά και κτηνοτροφικών αποβλήτων στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα έχει ως κύριο αποτέλεσμα την αύξηση της συγκέντρωσης των νιτρικών αλάτων. Εξαιτίας αυτής της ρύπανσης, τα υπόγεια νερά γίνονται επικίνδυνα για τον άνθρωπο και τους ζωικούς οργανισμούς.

$1-                    Η καταστροφή μιας λίμνης. Η ρύπανση των νερών έχει κάποιες φορές ορατές επιπτώσεις. Σε άλλες, όμως, περιπτώσεις η ρύπανση δεν είναι ορατή, αλλά μπορεί να προκαλέσει μεγάλη βλάβη στην υγεία και στο περιβάλλον. Στα τέλη Αυγούστου και στις αρχές Σεπτεμβρίου 2004 βρήκαν φρικτό θάνατο πάνω από 30.000 υδρόβια και παρυδάτια πουλιά στη λίμνη Κορώνεια της επαρχίας Λαγκαδά, στο νομό Θεσσαλονίκης. Τα πουλιά βρίσκονταν στην μεταναστευτική τους περίοδο. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου ακολούθησαν μαζικοί θάνατοι τριών τουλάχιστον ειδών ψαριών που ζουν στη λίμνη. Στις 15 Σεπτεμβρίου 2004, η Νομαρχία Θεσσαλονίκης απαγόρευσε την αλιεία στη λίμνη, τη βόσκηση στη γύρω περιοχή και την προσέγγιση των πολιτών. Η κύρια αιτία της οικολογικής καταστροφής ήταν η μακροχρόνια ρύπανση της λίμνης.

$1-               Η καταστροφή μιας από τις μεγαλύτερες λίμνες του κόσμου. Η λίμνη Αράλη στο Καζακστάν ήταν μέχρι τη δεκαετία του 1960, η τέταρτη σε μέγεθος μεγαλύτερη λίμνη παγκοσμίως. Μεταξύ του 1966 και του 1994 η στάθμη της κατέβηκε κατά 16 μέτρα, ενώ ο όγκος των νερών της μειώθηκε κατά 75%. Η έκτασή της μειώθηκε στο μισό και οι ανατολικές και δυτικές ακτές της υποχώρησαν κατά 80 χιλιόμετρα.

                                           

 

Θαλάσσια Ρύπανση

Ποια είναι η σημερινή κατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε σχέση με τις διάφορες πηγές ρύπανσης;

Αποχετεύσεις

Η απόρριψη στη θάλασσα ανεπεξέργαστων αστικών και βιομηχανικών λυμάτων αποτελεί μια από τις βασικότερες αιτίες ρύπανσης των θαλασσών, ιδιαίτερα στις παράκτιες περιοχές. Το πρόβλημα με τα ανεπεξέργαστα λύματα εστιάζεται κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου τα δίκτυα αποχέτευσης δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς και οι μονάδες επεξεργασίας λυμάτων (βλ. Νερό) συχνά είναι ανύπαρκτες ή δεν λειτουργούν σωστά.

Οργανικές ουσίες με μεγάλο χρόνο ζωής

Πρόκειται για ιδιαίτερα τοξικές χημικές ουσίες που δεν αποσυντίθενται εύκολα και μπορούν να διαταράξουν την οικολογική ισορροπία οικοσυστημάτων μέσω του φαινομένου της βιοσυσσώρευσης αλλά και εξαιτίας της μεταφοράς σε πολύ μεγάλες αποστάσεις. Ιδιαίτερα τα είδη που βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα της τροφικής πυραμίδας (ψάρια, αρπακτικά πουλιά, θηλαστικά και φυσικά ο άνθρωπος) είναι πολύ ευπρόσβλητα από αυτές τις ουσίες. Τέτοιες ουσίες προέρχονται κυρίως από αγροχημικά και βιομηχανικά απόβλητα.

Ραδιενεργές ουσίες

Ραδιενεργές ουσίες εισέρχονται στο θαλάσσιο περιβάλλον από δραστηριότητες όπως οι μονάδες παραγωγής ατομικής ενέργειας, τα ραδιενεργά υλικά που χρησιμοποιούνται στην ιατρική, τη βιομηχανία, την έρευνα, το στρατό κ.ά. Παρόλο που αυτός ο τρόπος διάθεσης ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα ασφάλειας, δεν παύει να ελλοχεύει ο κίνδυνος ατυχημάτων, τα οποία θα ήταν καταστροφικά για τα οικοσυστήματα και τον άνθρωπο.

Βαρέα μέταλλα

Μέσω του μηχανισμού της βιοσυσσώρευσης, τα βαρέα μέταλλα μπορεί να καταστούν μοιραία σε οργανισμούς που βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα της τροφικής πυραμίδας. Οργανικά και ανόργανα μέταλλα και μεταλλικές ουσίες απελευθερώνονται στο θαλάσσιο περιβάλλον από βιομηχανικές και εξορυκτικές δραστηριότητες, καθώς επίσης ως παραπροϊόντα καύσεων, ιδιαίτερα του άνθρακα και των μεταφορικών μέσων. Από τα πιο επικίνδυνα βαρέα μέταλλα θεωρούνται ο υδράργυρος, ο μόλυβδος και το κάδμιο.

Πετρελαιοειδή (υδρογονάνθρακες)

Παρόλο που οι συνολικές εισροές πετρελαιοειδών στη θάλασσα κατά τις αρχές του 21^ου αιώνα μειώθηκαν κατά 37% σε σχέση με τα επίπεδα του 1985, εξακολουθούν να εμφανίζονται σημαντικά επεισόδια από ατυχήματα πλοίων (πετρελαιοκηλίδες). Ωστόσο το μεγαλύτερο πρόβλημα που εξακολουθεί να υφίσταται και να αυξάνεται είναι οι φυσικές διαρροές.

Θρεπτικά

Ο υπερβολικός εμπλουτισμός του νερού της θάλασσας και των ωκεανών με θρεπτικά στοιχεία εκτός από την πρόκληση ευτροφισμού μπορεί να έχει αλυσιδωτές συνέπειες στην υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων των ειδών και στη διαταραχή των τροφικών αλυσίδων. Τα θρεπτικά συνήθως προέρχονται από χερσαίες ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως η έκπλυση αγροτικών εκτάσεων που έχουν δεχτεί λιπάσματα, τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα που συμπαρασύρουν ουσίες από τις καύσεις ορυκτών καυσίμων και τα ανεπεξέργαστα αστικά και βιομηχανικά απόβλητα.

Μεταβολές των συγκεντρώσεων αζώτου στις μεγάλες λεκάνες απορροής του πλανήτη (%) και ανά περιοχή (συγκέντρωση)

           

Κινητικότητα ιζημάτων

Οι αλλαγή των χρήσεων γης και η μεταβολή της υδρολογίας των παράκτιων περιοχών έχει συχνά ως αποτέλεσμα τη δραματική αλλαγή της ροής του νερού και των ιζημάτων από τις χερσαίες περιοχές προς τη θάλασσα. Το αποτέλεσμα είναι οι αλλαγές στους παράκτιους οικότοπους, όπως οι υγρότοποι, οι εκβολές των ποταμών, τα θαλάσσια λιβάδια, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι κ.ά. καθώς και οι σημαντικές επιπτώσεις σε οικονομικούς τομείς, όπως ο τουρισμός και η αλιεία. Η διάβρωση του εδάφους από το νερό και οι πλημμύρες σε παράκτιες περιοχές είναι δύο από τα πιο χαρακτηριστικά φαινόμενα που συνδέονται με την κινητικότητα των ιζημάτων.

Απορρίμματα

Τα απορρίμματα που εντοπίζονται στις θάλασσες είναι κυρίως αργά ή μη αποικοδομήσιμα υλικά. Ενδεικτικό στοιχείο των επιπτώσεων των απορριμμάτων είναι η ετήσια θανάτωση εξαιτίας των πλαστικών περισσότερων του 1 εκατ. πουλιών και 100 χιλιάδων θαλάσσιων θηλαστικών και χελωνών. Το πρόβλημα των απορριμμάτων αυξάνεται σταθερά παρά τις εθνικές και διεθνείς προσπάθειες να ελεγχθεί.

           

Με τον όρο ρύπανση του εδάφους εννοούμε την οποιαδήποτε ανεπιθύμητη αλλαγή στα φυσικά, χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του εδάφους, η οποία είναι ή μπορεί υπό προϋποθέσεις να γίνει, ζημιογόνος για τον άνθρωπο και τους υπόλοιπους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς.

Η ρύπανση του εδάφους αναφέρεται κυρίως στις αγροτικές περιοχές και στα εδάφη της υπαίθρου, ενώ ένα άλλο κομμάτι της μπορεί να θεωρηθεί η ρύπανση η οποία δημιουργείται από τα οικιακά και βιομηχανικά απόβλητα τα οποία πετιούνται σε αστικές ή υπαίθριες περιοχές.

ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

Η ρύπανση του εδάφους δημιουργείται κυρίως από την χρήση ορισμένων τεχνικών της σύγχρονης γεωργίας, όπως τα χημικά λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα. Τα χημικά λιπάσματα αυξάνουν την παραγωγή σε μεγάλο βαθμό, αλλά περιέχουν ίχνη από τοξικά μέταλλα και μεταλλοειδή τα οποία παραμένουν στο έδαφος και συσσωρεύονται στους επιφανειακούς ορίζοντες, ιδιαίτερα στις περιοχές κοντά στις ρίζες.

 Ακόμα τα εδάφη είναι εκτεθειμένα στους ρύπους που δημιουργούνται στην ατμόσφαιρα και οι οποίοι καταλήγουν σε αυτά με τις βροχές. Στην συνέχεια οι ρύποι οι οποίοι δημιουργούνται στο έδαφος ή απλά διέρχονται από αυτό, καταλήγουν αργά ή γρήγορα στην υδατόσφαιρα και μέσω τον επιφανειακών και υπόγειων υδάτων στις θάλασσες. Έτσι λοιπόν η ρύπανση του εδάφους είναι στενά συνδεδεμένη με την ρύπανση των χερσαίων υδάτων και των θαλασσών.

Τέλος, τα οικιακά απόβλητα όπως τα πλαστικά κουτιά, τα γυάλινα μπουκάλια και άλλα υλικά τα οποία αποδομούνται πολύ αργά ή καθόλου, καθώς και τα βιομηχανικά τοξικά απόβλητα, τα οποία πετιούνται σε αστικές ή υπαίθριες περιοχές, προκαλούν ρύπανση των εδαφών αλλά και υποβαθμίζουν την αισθητική του περιβάλλοντος γενικά.

Το έδαφος σχηματίζεται με φυσικό τρόπο από την αποσάθρωση των επιφανειακών πετρωμάτων της γης που συντελείται με  την επίδραση ορισμένων παραγόντων όπως οι συνεχείς μεταβολές της θερμοκρασίας, η βροχή, ο παγετός, ο άνεμος οι μικροοργανισμοί, τα ανώτερα φυτά και οι ζωικοί οργανισμοί. Για να σχηματισθεί ένα εκατοστό εδάφους απαιτούνται δεκάδες χρόνια, που μπορεί να είναι και ένας αιώνας. Το έδαφος , ένας φυσικός πόρος που χρειάζεται πάρα πολύ καιρό για να δημιουργηθεί, αποτελεί τη βάση για την παραγωγή τροφίμων και καταλαμβάνεται  από ανθρωπογενείς κατασκευές, όπως πόλεις και γενικά κατοικημένες περιοχές.

Το έδαφος αποτελεί «σπίτι» μας για δισεκατομμύρια χρόνια. Παρόλα αυτά τους τελευταίους δύο αιώνες ο άνθρωπος με τις ενέργειές του έχει καταστρέψει τους φυσικούς πόρους. Το έδαφος μαζί με τα υδάτινα συστήματα, είναι ο κυριότερος αποδέκτης της ανθρωπογενούς ρύπανσης. Οι βιομηχανίες, βιοτεχνίες, το εμπόριο με τις διάφορες δραστηριότητες ρυπαίνουν σε μεγάλο βαθμό το έδαφος. Γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα , λιπάσματα ,και φυτοφάρμακα ρυπαίνουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Όξινη βροχή, ραδιενεργά κατάλοιπα και φυτοφάρμακα αποτελούν μερικές από τις αιτίες διεύρυνσης του προβλήματος.

Στερεά απόβλητα - Ραδιενεργά κατάλοιπα

Τα στερεά απόβλητα (οικιακά και βιομηχανικά) ρυπαίνουν το έδαφος με τις επικίνδυνες χημικές ενώσεις που περιέχουν ενώ με τη διάλυση και τη μεταφορά των ενώσεων αυτών οι ρυπογόνες ουσίες διασκορπίζονται σε μεγάλες αποστάσεις.

Εξαιρετικά επικίνδυνα είναι τα βιομηχανικά στερεά απόβλητα που περιέχουν βαρέα μέταλλα όπως μόλυβδος (Pb), υδράργυρος (Hg), κάδμιο (Cd), ψευδάργυρος (Zn), χαλκός (Cu), νικέλιο (Ni), Αρσενικό (As) κ.ά. Σε περίπου 50 εκατ. στρέμματα στην Ουκρανία και 3 εκατ. στρέμματα στη Λιθουανία, κυρίως σε οικισμούς και βιομηχανικές περιοχές, έχουν καταγραφεί υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων (ΕΕΑ 2003).

Τα χημικά στοιχεία που περιέχονται στα οικιακά και τα βιομηχανικά στερεά απόβλητα εμφανίζονται στο έδαφος σε μικρές ποσότητες. Ωστόσο η είσοδος τους στις τροφικές αλυσίδες και η βιολογική τους συσσώρευση αυξάνει εξαιρετικά την τοξικότητα τους. Έτσι σε ανώτερους οργανισμούς όπως στον άνθρωπο, σε πολλά θηλαστικά, πουλιά και μεγάλα ψάρια παρατηρούνται συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων ανώτερες κατά χιλιάδες φορές από τις συγκεντρώσεις των ίδιων στοιχείων στο έδαφος.

Στην Ευρώπη, οι πιο εκτεταμένες και πιθανά οι πιο έντονα ρυπασμένες περιοχές βρίσκονται γύρω από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές ζώνες, από το Nord-Pas de Calais της Γαλλίας ως το Rhein-Ruhr της Γερμανίας, κατά μήκος του Βελγίου και της Ολλανδίας, αλλά και στη νότια Βρετανία. Μεταξύ των ευρωπαϊκών περιοχών, των οποίων οι πιθανότητες ρύπανσης του εδάφους σε τοπικό επίπεδο είναι υψηλές, περιλαμβάνονται το Saar της Γερμανίας, το Po της βόρειας Ιταλίας και το «Μαύρο Τρίγωνο» που βρίσκεται μεταξύ Πολωνίας ? Τσεχίας ? Σλοβακίας (ΕΕΑ 2003).

Ωστόσο, η διάθεση των απορριμμάτων, ακόμα και των οικιακών, αποτελεί πάντα ένα μεγάλο ζήτημα για τη ρύπανση του εδάφους. Η ανεξέλεγκτη διάθεση των απορριμμάτων σε σκουπιδότοπους και χωματερές, συνιστά έναν κίνδυνο. Στη χώρα μας εξακολουθούν να υπάρχουν σήμερα μας περισσότεροι από 1.500 τέτοιοι χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (ΧΑΔΑ).

Η επιστημονική και τεχνολογική έρευνα προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των στερεών αποβλήτων με διάφορους τρόπους, όπως π.χ. με ανακύκλωση ορισμένων υλικών (χαρτί, μέταλλο, πλαστικό, γυαλί), υγειονομική ταφή, λιπασματοποίηση, άλεση και πολτοποίηση καθώς και με την καύση των απορριμμάτων.

Ιδιαίτερα επικίνδυνα, τοξικά και μολυσματι­κά είναι τα απορρίμματα των νοσοκομείων. Συνήθως τα απορρίμματα αυτά μεταφέρονται χωριστά ή καίγονται σε ειδικούς κλιβάνους προκειμένου να προστατευτεί η δημόσια υγεία.

Περισσότερο επικίνδυνα θεωρούνται τα ραδιενεργά κατάλοιπα γιατί δημιουργούν σοβαρά προβλήματα όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα ραδιενεργά κατάλοιπα προέρχονται από τις πυρηνικές δοκιμές, από τη χρήση πυρηνικών όπλων και από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις (π.χ. πυρηνικά εργοστάσια). Τα ραδιενεργά κατάλοιπα μεταφέρονται από το έδαφος στα φυτά.

 Το πέρασμα τους στις τροφικές αλυσίδες και η βιολογική τους συσσώρευση και μάλιστα επιλεκτικά (π.χ. ιώδιο στο θυρεοειδή αδένα, στρόντιο στα οστά, καίσιο στους ιστούς) αποτελούν φοβερή απειλή για κάθε είδους ζωή και κυρίως για τα ανώτερα ζώα και τον άνθρωπο (προκαλούν καρκίνο και γενετικές μεταλλάξεις). Οι συνέπειες του ατυχήματος στο Chernobyl (1986) εξακολουθούν να είναι επιβαρυντικές για αρκετά εδάφη της Ουκρανίας και της Ρωσίας.

Οι πυρηνικές δοκιμές, η εξόρυξη και επεξεργασία ουρανίου και η παραγωγή πυρηνικών καυσίμων έχουν επηρεάσει σημαντικά τα εδάφη των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Μάλιστα, σε ορισμένες περιοχές, όπως στο Kyrgysztan και στο Καζακστάν, ραδιενεργά απόβλητα εξακολουθούν να βρίσκονται αποθηκευμένα χωρίς επαρκή προστατευτικά μέτρα.

Όξινη βροχή

Η επίδραση της όξινης βροχής στα εδάφη εντοπίζεται στην αποσάθρωση (φυσική και χημική) των πετρωμάτων και συνε­πώς στην απελευθέρωση βαρέων μετάλλων. Τα μέταλλα αυτά στη συνέχεια περνούν στα νερά και στο έδαφος και έτσι επηρεάζεται άμεσα η ζωή των φυτών και των υδρόβιων οργανισμών.

Τα αργιλικά εδάφη, για παράδειγμα, λόγω της επίδρασης της όξινης βροχής, χάνουν τη συνοχή τους και διαλυόμενα ελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες αλουμινίου (Αl) ενώ με την αποσάθρωση των ασβεστολιθικών πετρωμάτων δημιουργείται θειικό ασβέστιο (γύψος) και νιτρικό ασβέστιο που είναι ενώσεις υδροδιαλυτές.

Ταυτόχρονα η όξινη βροχή προσβάλλει το ριζικό σύστημα των φυτών με την εξουδετέρωση οργανισμών που προσλαμβάνουν άζωτο και άλλα χρήσιμα συστατικά όπως ασβέστιο και νάτριο. Στη θέση τους ενεργοποιούνται βαρέα μέταλλα (όπως αλουμίνιο) που είναι τοξικά και επηρεάζεται η βασική λειτουργία της φωτο­σύνθεσης και η καρποφορία των φυτών. Έτσι αποδυναμώνονται οι μηχανισμοί άμυνας των φυτών έναντι των ξηρασιών, παγετών, παρασίτων και εντόμων και τα φυτά οδηγούνται στο θάνατο.

Οι επιπτώσεις από τη ρύπανση του εδάφους συνήθως εμφανίζονται πολύ αργότερα από τη στιγμή της ρύπανσης αφού κάθε ρυπογόνος ουσία , η οποία διασκορπίζεται στο έδαφος εισχωρεί στα τροφικά δίκτυα των οικοσυστημάτων όπου κατά μήκος των τροφικών αλυσίδων δημιουργούνται φαινόμενα βιολογικής συσσώρευσης των ουσιών αυτών. Οι οργανισμοί δηλαδή που έχουν απορροφήσει κάποια ρυπογόνο ουσία από το έδαφος (π.χ τα φυτά) θα χρησιμεύουν ως τροφή για άλλους οργανισμούς (π.χ σαρκοφάγα ζώα) και στη συνέχεια η ρυπογόνος ουσία θα συγκεντρωθεί σε ακόμα μεγαλύτερες ποσότητες στους οργανισμούς εκείνους που τρέφονται συγχρόνως με φυτά, φυτοφάγα και σαρκοφάγα (π.χ ο άνθρωπος). Μέσω δηλαδή, της τροφικής αλυσίδας, οι ρυπογόνες ουσίες  μεταφέρονται από τα κατώτερα τροφικά επίπεδα στα ανώτερα και η σταδιακή συσσώρευση τους είναι τόσο μεγαλύτερη όσο το τροφικό επίπεδο είναι υψηλότερο.

Τρόποι αντιμετώπισης:

$1?     Όχι απορρίμματα στους δρόμους έξω από τους κάδους των απορριμμάτων

$1?     Σωστή χρήση των φυτοφαρμάκων και των λιπαντικών

$1?    Σωστή αποχέτευση

 Στο σπίτι: Η δράση για το περιβάλλον αρχίζει από το σπίτι. Κάνοντας μερικές μικρές αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες, όχι μόνο βοηθάμε το περιβάλλον, αλλά κάνουμε και οικονομία στις δαπάνες μας.

Ανακύκλωση: Ορισμένα από τα προϊόντα που χρησιμοποιούμε στο σπίτι μας περιέχουν χημικές ουσίες που μπορεί να επιβαρύνουν το περιβάλλον ή την υγεία μας, αν δεν είμαστε αρκετά προσεκτικοί.

Στις Μετακινήσεις: Είναι σημαντικό να είμαστε συνετοί στις μετακινήσεις μας, κάνοντας σωστή χρήση του αυτοκινήτου, αλλά και των εναλλακτικών μέσων μεταφοράς. Έτσι βοηθάμε το περιβάλλον, αφού συμβάλλουμε στη μείωση της ρύπανσης.

 

Τα φυτοφάρμακα είναι ουσίες που προορίζονται για την προσέλκυση, την παραπλάνηση, την καταστροφή, ή η μείωση κάθε παρασίτου. Πρόκειται για μια κατηγορία βιοκτόνων. Η πιο κοινή χρήση των φυτοφαρμάκων είναι ως φυτοπροστατευτικά προϊόντα (επίσης γνωστή ως προϊόντα φυτοπροστασίας), η οποία σε γενικές γραμμές προστατεύει τα φυτά από βλαβερές επιδράσεις, όπως ζιζάνια, ασθένειες φυτών ή έντομα.

Η χρήση αυτή των φυτοφαρμάκων είναι τόσο διαδεδομένη με αποτέλεσμα ο όρος «φυτοφάρμακο» συχνά να αντιμετωπίζεται ως συνώνυμος με τον όρο «φυτοπροστατευτικό προϊόν», παρόλο που στην πραγματικότητα είναι ένας ευρύτερος όρος, καθώς τα φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται και για μη γεωργικούς σκοπούς. Ο όρος «φυτοφάρμακο» περιλαμβάνει όλα από τα εξής: ζιζανιοκτόνο, εντομοκτόνο, ρυθμιστής ανάπτυξης εντόμων, νηματοκτόνο, τερμιτοκτόνο, μαλακιοκτόνο, πτηνοκτόνο, τρωκτικοκτόνο, βακτηριοκτόνο, εντομοαπωθητικό, ζώο απωθητικό, αντιμικροβιακό, μυκητοκτόνο, απολυμαντικό.

   Σε γενικές γραμμές, ένα παρασιτοκτόνο είναι ένας χημικός ή βιολογικός παράγοντας (όπως ένας ιός, βακτήριο, αντιμικροβιακή, ή απολυμαντικό), ο οποίος αποτρέπει, εξουδετερώνει, σκοτώνει, ή αλλιώς αποθαρρύνει παράσιτα. Παράσιτα στόχοι είναι τα έντομα, τα φυτικά παθογόνα, τα ζιζάνια, τα μαλάκια, τα πουλιά, τα θηλαστικά, τα ψάρια, νηματωδών (ασκαρίδες), και τα μικρόβια που καταστρέφουν περιουσίες, προκαλούν ενόχληση, εξαπλώνουν νόσους, ή είναι φορείς νόσων.

Παρά το γεγονός ότι τα φυτοφάρμακα έχουν οφέλη, μερικά έχουν επίσης μειονεκτήματα, όπως η πιθανή τοξικότητα για τον άνθρωπο και άλλα επιθυμητά είδη. Σύμφωνα με τη Σύμβαση της Στοκχόλμης για τους έμμονους οργανικούς ρύπους, 9 από τους 12 πιο επικίνδυνες και επίμονες οργανικές χημικές ουσίες είναι οργανοχλωριωμένα φυτοφάρμακα.

Τη δεκαετία του 1950 άρχισε να εφαρμόζεται εντατικά η χρήση χημικών φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στη γεωργία, στην κτηνοτροφία, στις οικίες, καθώς και σε δημόσιους και σε επαγγελματικούς χώρους, για την προστασία των καλλιεργειών και των καρπών από ασθένειες και την καταπολέμηση ζιζανίων, παρασίτων και άλλων οργανισμών. Τα πρώτα θετικά αποτελέσματα της χρήσης τους απομάκρυναν τις σκέψεις για ρύπανση και καθυστέρησαν τις έρευνες για την υπολειμματική δράση των φυτοφαρμάκων.

Πολλές όμως μελέτες, τα τελευταία χρόνια, δείχνουν ότι ο άνθρωπος και το περιβάλλον εκτίθενται σε κινδύνους κατά τη χρήση των εν λόγω ουσιών. Η επιστημονική κοινότητα συνδέει πλέον την αύξηση των νοσημάτων του ενδοκρινικού, του νευρικού και του αναπαραγωγικού συστήματος με τα φυτοφάρμακα. Παρόλο που το ποσοστό είναι χαμηλό, οι δηλητηριάσεις με γεωργικά φάρμακα είναι οι περισσότερο επικίνδυνες. Οι πληθυσμιακές ομάδες που κατά κύριο λόγο υφίστανται τέτοιου είδους επιπτώσεις είναι οι άμεσα εργαζόμενοι στη γεωργία και τα μέλη των οικογενειών τους, καθώς και οι εργάτες στη βιομηχανία παραγωγής και συσκευασίας φυτοφαρμάκων.

                                                                                            

Τοξικήουσίαήδηλητήριο ονομάζεταικάθεμηζώσαουσίαπουεισέρχεταιστουςοργανισμούςμεοποιονδήποτετρόποκαιεπενεργείβλαπτικά, προκαλώνταςλειτουργικές διαταραχέςήακόμηκαιτοθάνατο.

Τοξικότητα είναιηικανότηταμιαςχημικήςένωσηςναπροκαλείεσωτερικέςήεξωτερικέςδιαταραχέςστουςοργανισμούςκαιοιπαράγοντεςπουτηνεπηρεάζουναφορούνσταφυσικοχημικάχαρακτηριστικάτηςουσίας, στιςσυνθήκεςέκθεσηςήδηλητηρίασης. 

$1?       ΟΞΕΙΑΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ : Αποτελείπάνταεπείγουσακατάστασηκαιηαντιμετώπισηστοχεύειστηναποτροπήτηςαπορρόφησηςτουδηλητηρίου, τηνεξουδετέρωσητηςουσίαςκαιτηνεπιτάχυνσητηςαποβολήςτηςαπότονοργανισμό. Μιατοξικήουσίαεισέρχεταιμέσωδιαφόρωνοδώνστονοργανισμό (οδοίεισόδου), κατανέμεταισταδιάφορα όργανα, βιομετασχηματίζεταικαιστησυνέχειααποβάλλεταιαπότονοργανισμό. Ηείσοδοςμιαςουσίαςστονοργανισμό πραγματοποιείταιμεεισπνοή, μεαπορρόφησηαπότοδέρμα, τογαστρεντερικόσωλήναήαπόάλλουςβλεννογόνους.

Εντομοκτόνα:  Είναιχημικέςουσίεςπουχρησιμοποιούνταιστηνκαταπολέμησηεντόμων, ταοποίαείναιεπιβλαβήγιαφυτάκαιζώα. Ανάλογαμετηχημικήτουςσύνθεσηκατατάσσονταισεδιάφορεςομάδες, όπωςοικαρβαμιδικοίεστέρες, οινιτροφαινόλες, οιοργανοφωσφορικοίεστέρεςκαιοιχλωριωμένοιυδρογονάνθρακες.

Ζιζανιοκτόνα:  Είναιχημικέςουσίεςπουμπορούνναδιαταράξουντηφυσιολογίαενόςφυτού, μεαποτέλεσματηνκαταστροφήτου. Διακρίνονταισεζιζανιοκτόναεπαφής, μεοξείαδράσηστατμήματατωνφυτώνπουψεκάζονται, σεδιασυστημικάζιζανιοκτόνα, ταοποίασεμικρόχρονικόδιάστημαδιαφοροποιούντηνανάπτυξηκαιτιςλειτουργίεςτουφυτούκαισεαπολυμαντικάεδάφους, πουαναστέλλουντηνανάπτυξητωνφυτώνστοέδαφος.

Τρωκτικοκτόνα: Χρησιμοποιούνταιγιατηνεξόντωσητωνποντικώνκαιτωναρουραίων.

Μυκητοκτόνα: Είναιουσίεςπουχρησιμοποιούνταιγιατηθανάτωσηήτηναναστολήτηςανάπτυξηςτων σπόρωνήτωνμυκήτων. Ητοξικότητατωνφυτοφαρμάκωνεκφράζεταιμετηδόσηπουεκτιμάταιωςασφαλής (acceptableintakelevel)

$1-        Acceptable daily intake (ADI): Μέγιστηαποδεκτήημερήσιαδόση, εκφρασμένησεmgτηςουσίαςανάkgανθρώπινουσωματικούβάρους, ηοποίαδενεπιφέρεικίνδυνοστονάνθρωπο.

Έκθεσητουανθρώπουστιςεπικίνδυνεςουσίεςτωνγεωργικώνφαρμάκων

$1v   Οξείαέκθεση: συμβαίνειότανοανθρώπινοςοργανισμόςεκτεθείγιαμικρόχρονικόδιάστημασεμεγάλη ποσότηταεπικίνδυνηςουσίας. Τότετασυμπτώματατηςδηλητηρίασηςείναιάμεσα.

$1v   Χρόνιαέκθεση: Συμβαίνειότανοανθρώπινοςοργανισμόςεκτίθεταισυχνάσεμικρέςποσότητεςχημικώνουσιώνγιαμικρόχρονικόδιάστημα, μεαποτέλεσμαναπροκαλούνταιμακροπρόθεσμαδιάφοραπροβλήματαυγείαςκαιγι?αυτόευθύνεταιτοφαινόμενοτηςβιοσυσσώρευσης.

Ηέκθεσηστιςεπικίνδυνεςουσίεςτωνφυτοφαρμάκωνμπορείναεπιτευχθεί:

Μεεισπνοή: Απόψεκασμούςεξωτερικώνκαιεσωτερικώνχώρων

Απότοδέρμα: Μετυχαίαεπαφήμετοδέρμα, απόεπιβαρυμέναενδύματα, επιφάνειεςκαιαντικείμενα

Μεκατάποση: Άμεσααπόατύχημαήαπόυπολείμματασετρόφιμακαιστονερό.

Οισυνέπειεςτωνφυτοφαρμάκωνστηνυγεία :

  Οισυχνότερεςδηλητηριάσειςμεφυτοφάρμακααφορούνστηλήψηεντομοκτόνωνκαιζιζανιοκτόνων. Σεπερίπτωσηκατάποσηςήεπαφήςμετοδέρμαμεγάλωνποσοτήτωνεντομοκτόνωνεμφανίζονταισυμπτώματααπότοκεντρικόνευρικόσύστημα (ΚΝΣ), όπωςκεφαλαλγία, ίλιγγος, αδυναμίακαισυσπάσειςμυών, εφίδρωση, ναυτία, έμετος, κοιλιακόάλγος, διάρροια, σύγχυση, ευερεθιστότητα, θωρακικόάλγος, πνευμονικόοίδημα, σπασμοί, κώμακαισπανιότερααλλεργικέςαντιδράσεις.

  Σεπερίπτωσηδηλητηρίασηςμεοργανοφωσφορικέςενώσεις (εντομοκτόνα), ηκλινικήεικόνατουθύματοςεξελίσσεταισεκεντρομυελικήπαράλυση, εξάλειψηαντανακλαστικών καιαναπνευστικήπαράλυση.

  Σε περίπτωσηδηλητηρίασηςμεζιζανιοκτόναπαρατηρείταιερεθισμόςτουαναπνευστικούκαιτουγαστρεντερικούσυστήματος, καθώςκαιτουδέρματος, κόπωση, ναυτία, ανησυχία, πυρετός, ταχυκαρδία, νευροπάθεια, σπασμοί. Χαρακτηριστικά, σεπερίπτωσηκατάποσηςμεγάλωνποσοτήτωνparaquat (ισχυράτοξικόζιζανιοκτόνο), τοθύμασύντομαεκδηλώνειπολυοργανικήανεπάρκειακαιοθάνατοςεπέρχεταιμέσασελίγεςώρεςμεκαρδιακή αρρυθμία, υπότασηήκαρδιοαναπνευστικήπαύση.

Μετάαπόπαροδικήβελτίωσητουασθενούς, εμφανίζεταιόψιμηνευροπάθεια (6?21 ημέρεςμετάαπότηνέκθεση),πολυνευροπάθεια (ωςαδυναμίακαιαταξίακάτωάκρων), χαλαρήπαράλυση, σπαστικότηταήτετραπληγία. Σεβαριέςπεριπτώσειςακολουθείολοκληρωτικήπαράλυση, αναπνευστικήανεπάρκειακαιθάνατος. Στηνπερίπτωσηκατάποσηςήδερματικήςεπαφήςποσοτήτωντρωκτικοκτόνων, λόγωπαράτασηςτουχρόνουπροθρομβίνης, εμφανίζονταιεκχυμώσεις, αιματουρίακαιεπίσταξη.

                                             

Ποσοστά χρήσης φυτοφαρμάκων:

  Συμπεράσματα

  Οικίνδυνοιπουσυνδέονταιμεταφυτοφάρμακαδενείναιπλήρωςγνωστοίκαιγιαπολλάαπόαυτάδενέχουνμελετηθείοιμακροχρόνιεςεπιπτώσειςτουςστηνυγείακαιτααθροιστικάαποτελέσματατηςδράσηςτουςστονανθρώπινοοργανισμό. Οιεπιπτώσειςστηνυγείατωνπαιδιώνείναιμεγαλύτερεςαπότωνενηλίκων, αφούηέκθεσήτουςακόμηκαισεχαμηλάεπίπεδαφυτοφαρμάκωνμπορείνατουςπροκαλέσεισοβαρέςβλάβες.

  Οιβαριέςδηλητηριάσειςείναιθανατηφόρεςκαισυνήθωςπρόκειταιγιααυτοκτονίες. Ιδιαίτεραπρέπεινατονιστείησημασίατηςέγκαιρηςαντιμετώπισήςτους, αποφεύγονταςτονκίνδυνοτηςαπώλειαςτηςζωής, τωναναπηριώνκαιτωνχρόνιωνπροβλημάτωνυγείας.

  Ηορθήχρήσητωνφυτοφαρμάκωνμπορείναδιασφαλίσειτόσοτηνποιότητατουπεριβάλλοντοςόσοκαιτηνασφάλειακαιτηνυγείατουπολίτη. Τανέαεπιστημονικάδεδομέναεπιβάλλουνπεριοδικήαναθεώρησητωνεπιπέδωνασφάλειας.

  Ηκαθολικήενημέρωσητουπληθυσμούγιατηνεπικινδυνότητατωνφυτοφαρμάκωνκαιτηναντιμετώπισητωνδηλητηριάσεωναπόαυτά, μέσααπόπρογράμματααγωγήςυγείας, τόσοστηνκοινότητα, όσοκαισεόλεςτιςβαθμίδεςεκπαίδευσης, θασυμβάλλειστηβελτίωσητηςποιότηταςζωής.

Λίπασμα  είναι  οποιαδήποτε  φυσικά  ή  τεχνητά  παρασκευασμένη  ουσία,  η  οποία βελτιώνει  την  ανάπτυξη  και  την  παραγωγικότητα  των  φυτών,  είτε  επειδή  ενισχύει τη  φυσική  περιεκτικότητα  του  εδάφους  σε  ορισμένα  χημικά  στοιχεία  είτε  γιατί  αναπληρώνει  τις  ποσότητες  αυτών  των  στοιχείων  που  απορροφήθηκαν  από  τα  φυτά προηγούμενων  γενιών.   

       Ο  άνθρωπος  χρησιμοποίησε  για  πρώτη  φορά  λιπάσματα  την  εποχή  της  Γεωργικής επανάστασης,  τον  17^ο  αιώνα.  Συγκεκριμένα,  αρχικά  χρησιμοποιήθηκαν  φυσικά λιπάσματα,  όπως  κοπριά  ζώων  και  φύλλα  που  βρίσκονταν  σε  κατάσταση  αποσύνθεσης.  Λίγο  αργότερα  ξεκίνησε  και  η  χρήση  τεχνητών  λιπασμάτων,  όμως  η  πιο  συστηματική  χρήσης  τους  άρχισε  τον  19^ο  αιώνα  με  την  ανάπτυξη  της  Βιομηχανικής επανάστασης.

Επίσης,  εκτός  των  λιπασμάτων,  παλιά  χρησιμοποιούταν  και  η  μέθοδος  της  αμειψισποράς  για  τον  εμπλουτισμό  των  εδαφών  με  άζωτο.  Κάθε  τέταρτο ή  πέμπτο  έτος  αντικαθιστούσαν  τις  καλλιέργειες  δημητριακών  με  καλλιέργειες  ψυχανθών  (φασόλια,  φακές,  κ.α.),  επειδή  στις  ρίζες  αυτών  των  φυτών  συμβιώνουν αζωτοδεσμευτικά  βακτήρια  τα  οποία  μπορούν  να  μετατρέπουν  το  ατμοσφαιρικό άζωτο  σε  μορφές  αζώτου  αξιοποιήσιμες  από  τα  φυτά.  Σήμερα,  όμως,  χρησιμοποιούνται  κατά  κύριο  λόγο  τεχνητά  λιπάσματα.

 Τα  λιπάσματα  διακρίνονται  σε  οργανικά,  δηλαδή  αυτά  που  περιέχουν  άνθρακα και  σε  ανόργανα  που  δεν  περιέχουν  άνθρακα.  Ως  προς  την  προέλευσή  τους,  διακρίνονται  σε  φυσικά  και  τεχνητά  (βιομηχανικά)  λιπάσματα.  Τα  κυριότερα  οργανικά φυσικά  λιπάσματα  είναι  η  κοπριά  οικόσιτων  ζώων,  όπως  πουλερικών,  προβάτων, αγελάδων  και  αλόγων,  καθώς  και  φύλλα  σε  αποσύνθεση.  Επίσης,  χρησιμοποιούνται  ως  λίπασμα  και  φυσικοί  σχηματισμοί,  όπως  το  γκουανό  που  έχει  προέλθει από  διεργασίες  σε  περιττώματα  θαλασσίων  πτηνών.  Ανόργανα  φυσικά  λιπάσματα προέρχονται  κυρίως  από ορυκτά,  όπως  ο  ασβεστόλιθος,  το  χλωριούχο  κάλιο  ή διάφορα  φωσφορικά  ορυκτά.

      Τα  χημικά  στοιχεία  που  απομακρύνονται  γρήγορα  από  το  έδαφος  είναι  το  άζωτο,  ο  φώσφορος  και  το  κάλιο.  Έτσι,  τα  συνθετικά  λιπάσματα  που  χρησιμοποιούνται  περισσότερο  περιέχουν  αυτά  τα  στοιχεία  και  ονομάζονται  σύνθετα  λιπάσματα.  Αυτά συμβολίζονται  με  τρεις  αριθμούς.  Ο  πρώτος  δείχνει  την  περιεκτικότητα  σε  άζωτο,  ο δεύτερος  σε  φώσφορο  και  ο  τρίτος  σε  κάλιο.  Για  παράδειγμα,  λίπασμα  με  τους αριθμούς  11 ? 52 ? 10  σημαίνει  ότι  σε  100  γραμμάρια  λιπάσματος  περιέχονται  11γραμ.  αζώτου,  52  γραμμ.  φωσφόρου  και  10  γραμμ.  καλίου.

 Υπάρχουν  βέβαια  και  λιπάσματα  απλά,  όπως  αζωτούχα,  φωσφορικά  και  καλιούχα.  Τα  αζωτούχα  λιπάσματα  παρασκευάζονται  συνήθως  με  βάση  την  αμμωνία  ΝΗ₃),  η  οποία  παρασκευάζεται   από  το  ατμοσφαιρικό  άζωτο  και  υδρογόνο  με  τη  μέθοδο άμπερ.  Από  την αμμωνία  στη  συνέχεια  παρασκευάζονται  αμμωνιακά  άλατα,  όπως  το  θειικό  αμμώνιο,  το  νιτρικό  αμμώνιο  και  το  φωσφορικό  αμμώνιο.  

 Έτσι,  υπάρχουν  αζωτούχα λιπάσματα  με  τα  ονόματα:  αμμωνία,  ουρία,  νιτρικό  αμμώνιο,  θειικό  αμμώνιο.  Τα καλιούχα  λιπάσματα  αποτελούνται  κυρίως  από  χλωριούχο  κάλιο  και  θειικό  κάλιο και παρασκευάζονται  με  επεξεργασία  αντίστοιχων  ορυκτών  του  καλίου.  Τέλος,  φωσφορικά  λιπάσματα  που  χρησιμοποιούνται  είναι  το  τριπλό  υπερφωσφορικό,  το μονοφωσφορικό  αμμώνιο  και  το  διφωσφορικό  αμμώνιο.

     Χρησιμότητα  χημικών  στοιχείων  για  τα  φυτά

Άζωτο:  Είναι  το  κύριο  συστατικό  των  νουκλεϊκών  οξέων  (DNA,  RNA)  και  των  πρωτεϊνών.  Τα  περισσότερα  φυτά  απορροφούν  το  άζωτο  από  τις  αμμωνιακές  και  νιτρικές  ενώσεις του.  Το  αμμώνιο  παράγεται  από  την  αποσύνθεση  της  οργανικής  ύλης.  Νιτρικά  ιόντα παράγονται  με  τη  διαδικασία της  αζωτοδέσμευσης  που  πραγματοποιείται  είτε  στην ατμόσφαιρα  (ατμοσφαιρική  αζωτοδέσμευση)  είτε  από  ελεύθερους  στο έδαφος  ή  συμβιωτικούς  στα  ψυχανθή  μικροοργανισμούς.

 Επίσης,  νιτρικά  ιόντα  παράγονται  από  την αμμωνία  με  τη  βοήθεια  βακτηρίων.  Το  άζωτο  επηρεάζει  την  ανάπτυξη  του  φυλλώματος.  Όταν  το  ποσοστό  του  αζώτου  στα  φυτά  μειωθεί  κάτω  από  2,75%  (συνήθως)  εμφανίζονται  συμπτώματα  αζωτοπενίας  (=έλλειψη  αζώτου), οπότε  κιτρινίζουν  τα  φύλλα  και  περιορίζεται  η  ανάπτυξη  νέων  βλασταριών.      Βέβαια, και  η  μεγάλη  περιεκτικότητα  σε  άζωτο  μπορεί  να  οδηγήσει  σε  καθυστέρηση  της  ανθοφορίας. 

Φώσφορος:  Είναι  δομικό  συστατικό  των  νουκλεϊκών  οξέων  (DNA,  RNA)  και  των μορίων  ανταλλαγής  ενέργειας  των  κυττάρων.  Τα  φυτά  χρειάζονται  το  φώσφορο για  το  φύτρωμα  της  ρίζας,  τη  φωτοσύνθεση  και  την  άνθιση  του  φυτού.  Οι  ανάγκες  των  φυτών  σε  φώσφορο  ποικίλλουν  ανάλογα  με  το  είδος  του  φυτού  και  ανάλογα  με  το  στάδιο  ανάπτυξής  τους.  Στα  πρώτα  στάδια  ανάπτυξης  του  φυτού  οι απαιτήσεις  σε  φώσφορο  είναι  αυξημένες.  Η  έλλειψη  φωσφόρου  δημιουργεί  κόκκινες ? καφέ  με  μωβ  κηλίδες  στα  φύλλα,  επιβράδυνση  της  ανάπτυξης  του  φυτού  και  πρόωρη  πτώση  των  παλιών  φύλλων,  ενώ  και  η  παραγωγή  καινούργιων  φύλλων  θα  είναι μικρή. 

Κάλιο:  Είναι  απαραίτητο  για  την  πραγματοποίηση  πολλών  χημικών  αντιδράσεων  στα  φυτά,  βοηθάει  στην  ισορροπία  του  νερού,  βελτιώνει  την  ακαμψία  των  φυτών, δίνει  χρώμα,  αυξάνει  την  ποσότητα  λιπαρών,  ενώ  σε  φυτά  που  απαιτούν  πλούσιο  φύλλωμα  χρησιμοποιείται  για  τη  σύνθεση  πρωτεϊνών,  το  άνοιγμα  και  το  κλείσιμο των  πόρων,  την  αναπαραγωγή  των  φυτών,  τη  δημιουργία  ριζών,  τη  φωτοσύνθεση και  την  αντοχή  τους  σε  ασθένειες.  Η  έλλειψη  καλίου  προκαλεί  υπανάπτυξη,  εμποδίζει  τη φωτοσύνθεση  και  δημιουργεί  στα  φύλλα  κηλίδες,  τρύπες  κιτρίνισμα.

Θείο:  Είναι  απαραίτητο  συστατικό  ορισμένων  αμινοξέων  και  συνεπώς  πρωτεϊνών. Η  έλλειψη  θείου  επηρεάζει  τα  ανώτερα  και  νεώτερα  τμήματα  του  φυτού. 

Μαγνήσιο:  Είναι  δομικό  συστατικό  της  χλωροφύλλης  κι  επομένως  είναι  απαραίτητο για  τη  λειτουργία  της  φωτοσύνθεσης  από  τα  πράσινα  φυτά.  Η  απορρόφηση  του μαγνησίου  από  τα  φυτά  εξαρτάται  από  το  ρΗ  του  εδάφους  όσο  και  από  την  περιεκτικότητά  του  σε  ασβέστιο.  Η  έλλειψη  μαγνησίου  εκδηλώνεται  με  κιτρίνισμα  των φύλλων  και  σταδιακή  πτώση  τους. 

Ασβέστιο:  Καθορίζει  τη  διαπερατότητα  των  μεμβρανών  των  φυτικών  κυττάρων.  Η έλλειψη   ασβεστίου  επηρεάζει  την  ποιότητα  των  παραγόμενων  καρπών.

Άλλα  χημικά  στοιχεία  που  έχουν  χρησιμότητα  για  τα  φυτά  είναι  ο  άνθρακας,  ο σίδηρος,  το  μαγγάνιο,  το  βόριο,  το  χλώριο,  ο  ψευδάργυρος,  ο  χαλκός  και  το μολυβδαίνιο.

Τρόποι  χρήσης  λιπασμάτων

Ευρεία  διασπορά:  Το  λίπασμα  διασπείρεται  ομοιόμορφα  σε  ολόκληρη  την  καλλιεργούμενη  έκταση.  Η  μέθοδος  χρησιμοποιείται  για  αρδευόμενες  καλλιέργειες  και  για πυκνοφυτευμένες  καλλιέργειες  και  για  ευδιάλυτα  αζωτούχα  κυρίως  λιπάσματα. Μειονέκτημα  της  μεθόδου  είναι  η  ανάπτυξη  ζιζανίων.  Επίσης,  σε  περίπτωση  φωσφορικών  λιπασμάτων  υπάρχει  πιθανότητα  δέσμευσης  μεγάλου  μέρους  τους  από  το  έδαφος,  με αποτέλεσμα  να  μην  είναι  εκμεταλλεύσιμο  από  τα  φυτά.

Ειδικευμένη  τοποθέτηση:  Στη  μέθοδο  αυτή,  το  λίπασμα  τοποθετείται  σε  ειδικά διαμορφωμένους  θύλακες  του  εδάφους  κοντά  στα  φυτά  ή  κάτω  από  τον  σπόρο  που  θα  σπείρουμε.  Αυτός  ο  τρόπος  χρήσης  λιπασμάτων  χρησιμοποιείται  για  σύνθετα (μεικτά)  λιπάσματα  και  κατά  τις  περιόδους  της  σποράς  ή  της  αρχικής  βλάστησης. Είναι  κατάλληλη  για  χρήση  μικρής  ποσότητας  λιπάσματος,  για  εδάφη  μικρής  γονιμότητας  και  για περιπτώσεις  που  οι  ρίζες  του  φυτού  δεν  φθάνουν  σε  μεγάλα  βάθη.

Εφαρμογή  επί  των  φύλλων:  Λίπασμα  σε  υγρή  μορφή  ψεκάζεται,  με  ειδικές  συσκευές,  με  τέτοιο  τρόπο  ώστε  να  καλύπτει  το  φύλλωμα  ολόκληρου  του  φυτού.  Η  μέθοδος  αυτή προτιμάται  στα  οπωροφόρα  δέντρα,  καθώς  και  σε  περίπτωση  λιπασμάτων  που  περιέχουν  δευτερεύοντα  θρεπτικά  συστατικά.

Πώς διαλέγουμε το κατάλληλο λίπασμα;

Πριν αγοράσουμε λίπασμα σκεφτόμαστε τις ακόλουθες ερωτήσεις:

* Το λίπασμα θα χρησιμοποιηθεί στον κήπο ή για φυτά που είναι σε γλάστρες;
* Θέλουμε ένα λίπασμα που θα δράσει γρήγορα ή κάποιο με αργή δράση;
* Τι σημαίνουν οι αριθμοί στη συσκευασία του λιπάσματος;
* Στο παρελθόν, έχουμε χρησιμοποιήσει ξανά λίπασμα στον κήπο μας;
* Ένα γενικής χρήσης λίπασμα θα είναι κατάλληλο για τα φυτά μας;

Στην αγορά θα βρούμε μία μεγάλη ποικιλία από λιπάσματα. Θα πρέπει λοιπόν να έχουμε κάποιες βασικές γνώσεις πριν βγούμε στην αγορά για ψώνια. Πρώτα από όλα όμως, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι το επίπεδο pH του χώματος επηρεάζει την ικανότητα του χώματος να απελευθερώνει τα θρεπτικά συστατικά του λιπάσματος. Θα πρέπει λοιπόν να γνωρίζουμε έστω και κατά προσέγγιση, αν το χώμα μας είναι αλκαλικό (pH > 7) ή όξινο (pH <7).

Τι σημαίνουν οι αριθμοί στο λίπασμα (N-P-K);

Στη συσκευασία του λιπάσματος αναγράφονται 3 αριθμοί. Αυτή η ένδειξη περιγράφει την περιεκτικότητα του λιπάσματος στα 3 βασικά θρεπτικά στοιχεία (Άζωτο-Φώσφορο-Κάλιο ή N-P-K).

* Ο πρώτος αριθμός αφορά την περιεκτικότητα τοις εκατό σε Άζωτο (N).
* Ο δεύτερος αριθμός αφορά την περιεκτικότητα τοις εκατό σε Φώσφορο (P).
* Ο τρίτος αριθμός αφορά την περιεκτικότητα τοις εκατό σε Κάλιο (K).

Παράδειγμα

Μία συσκευασία λιπάσματος 10 κιλών με ένδειξη 10-5-8, περιέχει:

->10% Άζωτο, ή 1 κιλό Άζωτο   ->5% Φώσφορο, ή 0,5 κιλά Φώσφορο

->8% Κάλιο, ή 0,8 κιλά Κάλιο

Τα υπόλοιπα 7,7 κιλά του περιεχομένου είναι βοηθητικό υλικό και δεν είναι χρήσιμο στα φυτά.

Οφέλη  από  τη  χρήση  λιπασμάτων

      Η  χρήση  λιπασμάτων  αύξησε  την  παγκόσμια  φυτική  παραγωγή,  γεγονός  που οδήγησε  και  στην  αύξηση  της  ζωικής  παραγωγής.  Άμεση  συνέπεια  ήταν  η  αύξηση  στην  κατανάλωση  κρέατος  και  γαλακτοκομικών  προϊόντων.  Βέβαια,  ακόμη  και  σήμερα,  ένα  μεγάλο  μέρος  του  πληθυσμού  υποσιτίζεται. Τα  λιπάσματα  έχουν  σημαντικό  ρόλο  και  στην  παραγωγή  βιοκαυσίμων  και  βιοενέργειας.

       Πλεονεκτήματα  και  μειονεκτήματα  φυσικών  λιπασμάτων

    Τα  οργανικά  λιπάσματα,  πχ  κοπριά:

$11.    βελτιώνουν  τις  χημικές  ιδιότητες  του  εδάφους

2.  βελτιώνουν  τις  συνθήκες  υγρασίας,  αερισμού  και  αυξάνουν  τη  θερμοκρασία  του 

     εδάφους.

3.  Περιέχουν  πλήθος  μικροοργανισμών  και  δημιουργούν  τις  κατάλληλες  συνθήκες 

     για  τη  δράση  και  ανάπτυξη  μικροοργανισμών  του  εδάφους.  Οι  μικροοργανισμοί

     βοηθούν  στη  βιολογική  καταπολέμηση  των  παθογόνων  μικροοργανισμών  που

     προσβάλλουν  το  ριζικό  σύστημα  των  φυτών.

    Η  κοπριά  δημιουργεί  όμως  και  προβλήματα:

1.  Μπορεί  να  περιέχει  και  παθογόνους  μικροοργανισμούς.

2.  Ποικίλλει  η  περιεκτικότητα  σε  θρεπτικά  συστατικά,  έτσι  υπάρχει  περίπτωση  να 

     μην  περιέχει  τις  κατάλληλες  ποσότητες  θρεπτικών  συστατικών,  ενώ  σε  άλλες

     περιπτώσεις  τα  θρεπτικά  συστατικά  δε  απορροφούνται  στο  στάδιο  ανάπτυξης 

     που  τα  χρειάζονται  τα  φυτά.

3. Έχει  σχετικά  μεγάλο  όγκο  και  βάρος.

4.  Η  διαδικασία  παραγωγής  τους  είναι  πολλές  φορές  αντιοικονομική.

 

          Αρνητικές  επιπτώσεις  της  χρήσης  λιπασμάτων

       Η  χρήση  λιπασμάτων  προκειμένου  να  εμπλουτιστούν  τα  εδάφη  με  άζωτο,  έχει πολλά  μειονεκτήματα  και  συγκεκριμένα  αρνητικές  επιπτώσεις  στο  περιβάλλον.  Καταρχάς,  δημιουργείται  το  φαινόμενο  του  ευτροφισμού  σε  λίμνες,  ποτάμια  ή θάλασσες  που  βρίσκονται  πολύ  κοντά  σε  χωράφια  στα  οποία  χρησιμοποιούνται  λιπάσματα.  Τα  λιπάσματα  περιέχουν  ευδιάλυτες  ουσίες,  όπως  νιτρικά  ιόντα.  Μόνο  το 1/3,  όμως,  των  ουσιών  αυτών  απορροφάται  και  αξιοποιείται  από  τα  φυτά,  ενώ  το  υπόλοιπο  περνά  στον  υδροφόρο  ορίζοντα  της  περιοχής  και  καταλήγει  στον  κοντινό υδάτινο  αποδέκτη. 

Τα  νερά  τροφοδοτούνται  με  αυτό  τον  τρόπο  με  μεγάλες  ποσότητες  ιόντων,  με  αποτέλεσμα  να  προκαλείται  υπέρμετρη  αύξηση  στο  φυτοπλαγκτόν και  στη  συνέχεια  και  στο  ζωοπλαγκτόν.  Με  τη  νέκρωση  αυτών  των  οργανισμών  προκαλείται  υπέρμετρη  αύξηση  στον  αριθμό  των  αποικοδομητών  προκειμένου  να  διασπαστεί  η  νεκρή  οργανική  ύλη.  Αυτό  έχει  ως  συνέπεια  την  μείωση  του  διαλυμένου  στο  νερό  οξυγόνου  σε  μεγάλο  βαθμό,  οπότε  τα  ψάρια  πεθαίνουν  από  ασφυξία.  

Η  χρήση  λιπασμάτων  δημιουργεί  αλλοιώσεις  και  στο  πόσιμο  νερό.  Όταν  τα  λιπάσματα  περιέχουν  νιτρικό  αμμώνιο,  τα  φυτά  τα  απορροφούν  ταχύτερα  από  τα  νιτρικά  ιόντα,  με  αποτέλεσμα  να  αυξάνεται  η  συγκέντρωση  των  νιτρικών  ιόντων  στον υδροφόρο  ορίζοντα  άρα  και  στο  πόσιμο  νερό  που  τροφοδοτείται  από  αυτόν.  Η  κατανάλωση  νερού  πλούσιου  σε  νιτρικά  ιόντα  είναι  επικίνδυνη  κυρίως  για  τα  βρέφη, καθώς  σε  μεγάλες  συγκεντρώσεις  νιτρικών  ιόντων,  η  αιμοσφαιρίνη  μετατρέπεται  σε μεθαιμοσφαιρίνη,  η  οποία  δεν  μπορεί  να  μεταφέρει  οξυγόνο,  με  αποτέλεσμα  αν  δε γίνει  έγκαιρη  διάγνωση  και  θεραπεία  να  μπορεί  να  προκληθεί  κώμα  έως  και  θάνατος.  Η  κατάσταση  αυτή  αποκαλείται  ΄σύνδρομο  των  κυανών  βρεφών΄ ,  επειδή  η επιδερμίδα  των  βρεφών  παίρνει  κυανό  χρώμα. 

Επίσης,  τα  λιπάσματα,  ανόργανα  και  οργανικά  μπορούν  να  αυξήσουν  την  οξύτητα  του  εδάφους  στο  οποίο  χρησιμοποιούνται,  με  αποτέλεσμα  να  επηρεάζεται  η δυνατότητα  απορρόφησης  άλλων  θρεπτικών  συστατικών.  Επιπλέον,  κάποια  λιπάσματα  περιέχουν  τοξικές  πρόσθετες  ουσίες,  π.χ. διοξίνες,  που  αποτελούν  απειλή για  το  περιβάλλον  και  την  υγεία  των  ανθρώπων  και  των  ζώων  της  περιοχής,  ενώ υπάρχουν  λιπάσματα  που  περιέχουν  και  βαρέα  μέταλλα  τα  οποία  συσσωρεύονται  στο  περιβάλλον  και  έχουν  αρνητικές  επιπτώσεις  στους  οργανισμούς. 

Ακόμα,  η  χρήση  λιπασμάτων  έχει  επιπτώσεις  και  για  την  ατμόσφαιρα.  Η  χρήση  αμμωνιακών  λιπασμάτων  αυξάνει  τις  εκπομπές  μεθανίου  στην  ατμόσφαιρα.  Το  μεθάνιο  είναι  αέριο  που  συμβάλλει  στη  δημιουργία  του  φαινομένου  του  θερμοκηπίου, δηλαδή  στην  αύξηση  της  μέσης  θερμοκρασίας  του  πλανήτη.  Τα  αζωτούχα  λιπάσματα  κατά  τη  χρήσης  τους  δημιουργούν  και  ένα  άλλο  αέριο,  το  υποξείδιο  του  αζώτου  (Ν₂Ο),  το  οποίο  έχει  μεγάλη  διάρκεια  ζωής  (150  έτη)  και  συμβάλλει  κι  αυτό  στο  φαινόμενο  του  θερμοκηπίου  και  επιπλέον  στην  καταστροφή  της  στιβάδας του  όζοντος.  Επίσης,  τα  αέρια  που  ελευθερώνονται  στην  ατμόσφαιρα  συμμετέχουν  στη  δημιουργία  όξινης  βροχής.

     Τέλος,  με  τη  χρήση  λιπασμάτων  αυξάνονται  οι  ρυθμοί  αναπαραγωγής  ορισμένων  παρασιτικών  εντόμων  και  ιδιαίτερα  της  μελίγκρας.  Αυτό  μπορεί  να  επηρεάσει ολόκληρο  το  οικοσύστημα,  καθώς  τα  έντομα  αποτελούν  μέλος  των  τροφικών  πλεγμάτων. 

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

$1·        ΓΑΒΡΙΗΛ-GAVRIEL

$1·        Agro Sidiro

$1·        ELFE

$1·        OLIFERT

$1·        AGROFARM

$1·        ΕΥΡΩΦΑΡΜ Α.Ε.

$1·        Ανθίνη

$1·        ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ-GRECIAN MAGNESITE

$1·        ΑΛΦΑ

$1·        ΖΙΚΟ Α.Ε.

$1·        ΛΗΔΡΑ Ε.Π.Ε.

$1·        Ε.Β.Υ.Π. (Ελληνική Βιομηχανία Υδρολυμένης Πρωτεΐνης)

$1·        Medilco Hellas Α.Ε.

$1·        Β.Φ.Λ. (Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων Α.Ε.)

Η ρύπανση του περιβάλλοντος είναι μια ευρεία έννοια, η οποία περιλαμβάνει τη ρύπανση των διαφόρων βιολογικών συστατικών των φυσικών στοιχείων του πλανήτη, ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Δεν είναι δηλαδή τίποτε άλλο, παρά η αλλοίωση της μορφής του περιβάλλοντος και της ισορροπίας του ανθρώπου με τη φύση. Ο ίδιος ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος γι? αυτή την καταστροφή, ο οποίος από τα παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα εκμεταλλεύεται αλόγιστα τη γη.

Η ρύπανση του περιβάλλοντος συνήθως ταξινομείται σε διάφορες γνωστές κατηγορίες όπως η ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους. Η έννοια αυτή όμως εμπερικλείει επίσης την ηχορύπανση, θερμική ρύπανση, ρύπανση από ακτινοβολία, μικροβιακή ρύπανση, ρύπανση από τοξικές ουσίες, οργανική ρύπανση, ρύπανση από πετρελαιοειδή κ.α.

Τέλος η ρύπανση έχει βλαβερή επίδραση στους οργανισμούς, είναι επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία, αλλοιώνει την ποιότητα του νερού και υποβαθμίζει τις δυνατότητες χρήσης του.

Ιστορική Εξέλιξη

Η παγκόσμια κατανάλωση λιπασμάτων έχει ακολουθήσει μια τρελή πορεία μέχρι σήμερα. Στη πρώτη 5ετία του 1950 η παγκόσμια κατανάλωση όλων των χημικών λιπασμάτων ήταν 18 εκατομμύρια τόνοι, στην πρώτη πενταετία του 1960, 38, και στην πρώτη 5ετία του 1970, 80. Το 2000 έφτασε τα 220 εκατομμύρια τόνους, ή περίπου 33 κιλά λίπασμα για κάθε άνθρωπο της γης. Στην Ελλάδα το 1945 καταναλώθηκαν 12.800 τόνοι χημικά λιπάσματα όλων των ειδών, το 1950 καταναλώθηκαν 54900 τόνοι, το 1960 καταναλώθηκαν 140.713 τόνοι, το 1970 καταναλώθηκαν 336.700 τόνοι και το 1980 καταναλώθηκαν 546.700 τόνοι.

Το επιχείρημα των υποστηρικτών των χημικών καλλιεργειών είναι ότι μόνο με τα χημικά μπορούμε να θρέψουμε τον κόσμο. Θα είναι ειρωνεία να θρέψουμε τον κόσμο για να τον σκοτώσουμε στη συνέχεια με τις συνέπειες των χημικών. Η αλόγιστη αυτή χρήση των λιπασμάτων είναι μια προσπάθεια να αυξήσουμε την παραγωγή μας, με οποιοδήποτε τίμημα και ας είναι πλέον κοινό μυστικό ότι είμαστε εξαρτημένοι, από τη μανία για κέρδος των πολυεθνικών εταιρειών, οι οποίες έχουν δέσει τον αγρότη χειροπόδαρα.

$1?                      Αιτίες της ρύπανσης του περιβάλλοντος

Οι αιτίες που συμβάλλουν στη ρύπανση του περιβάλλοντος είναι αναρίθμητες. Αρχικά αξίζει να αναφερθεί η χρήση του μεγάλου αριθμού φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και άλλων χημικών ουσιών στις γεωργικές καλλιέργειες από τον άνθρωπο για την αύξηση της παραγωγής, που οδηγούν στην ολοένα και αυξανόμενη ρύπανση του εδάφους. Επιπλέον η δημιουργία πολλών εργοστασίων χωρίς την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων προστασίας, λόγω έλλειψης νομοθεσίας, έδωσαν στον άνθρωπο όλα όσα χρειαζόταν, όμως του στέρησαν ένα υγιές περιβάλλον.

Έτσι λοιπόν το μονοξείδιο του άνθρακα που παράγεται από τα εργοστάσια καθώς και η καύση ορυκτών καυσίμων, αποτελούν αιτίες για τη ρύπανση του αέρα, ενώ η ρύπανση των υδάτων συνδέεται άμεσα με τα βιομηχανικά απόβλητα που τις περισσότερες φορές χύνονται στις θάλασσες και τα ποτάμια και προκαλούν μόλυνση σε αυτά. Τα παραπάνω δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια σύντομη εξήγηση, και κάθε μία από αυτές τις αιτίες της ρύπανσης αποδίδονται σε πολλαπλές ανθρώπινες δραστηριότητες.

$1?                      Επιπτώσεις της ρύπανσης του περιβάλλοντος

α) Η ποιότητα προϊόντων καλλιεργημένων με λιπάσματα είναι κατώτερη από εκείνων που καλλιεργούνται με κοπριά ή κομπόστ, με τις μεθόδους της οικολογικής γεωργίας Τα προϊόντα αυτά είναι λιγότερο γευστικά και θρεπτικά, και εμείς οι Έλληνες, που ζήσαμε πολύ πρόσφατα τη μηχανοποίηση της γεωργίας μας και διατηρούμε ακόμη τις σχέσεις μας με το χωριό, έχουμε συχνές ευκαιρίες να κάνουμε την σύγκριση.

β) Τα χημικά λιπάσματα απορροφώνται από τα φυτά χωρίς να υποστούν τη συνηθισμένη επεξεργασία από τα βακτήρια του εδάφους. Το αποτέλεσμα είναι να μειώνεται η αντίσταση του φυτού στις διάφορες ασθένειες, πράγμα που οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη χρήση φυτοφαρμάκων. Επί πλέον η ευδιαλυτότητα τους και η ταχεία αφομοίωσή τους από το φυτό υποκαθιστά πολλές λειτουργίες των ριζών με αποτέλεσμα να μειώνεται η πρόσληψη άλλων χρήσιμων συστατικών από το έδαφος. Έτσι τα προϊόντα που παράγουν αυτά τα φυτά είναι περιορισμένης περιεκτικότητας σε άλλα στοιχεία.

γ) Υπόκεινται στο νόμο της φθίνουσας απόδοσης. Η καμπύλη αύξησης της χρήσης λιπασμάτων δεν είναι παράλληλη με αυτή της απόδοσης. Στη Γαλλία, για να επιτευχθεί αύξηση της παραγωγής κατά 34 % από το 1951 έως το 1966, αυξήθηκαν τα χημικά λιπάσματα κατά 146% και τα εντομοκτόνα κατά 300 %

δ) Τα αζωτούχα λιπάσματα συχνά μετατρέπουν τα εδάφη σε όξινα. Όπως είπαμε και πριν, το όξινο περιβάλλον κάνει πιο διαλυτά τα βαρέα μέταλλα, όπως ψευδάργυρο, το μαγγάνιο, το χαλκό, που είναι τοξικά για τα φυτά.

ε) Στο έδαφος υπάρχουν κάποιοι μικροοργανισμοί που κάνουν διάφορες εκκρίσεις, χρήσιμες για τα φυτά, και που μετασχηματίζουν επίσης διάφορες οργανικές ενώσεις του εδάφους, πλούσιες σε διάφορα στοιχεία, τις οποίες τα φυτά απορροφούν, δίνοντας, έτσι στα προϊόντα τους μια πλούσια χημική σύσταση. Τα χημικά λιπάσματα όμως σκοτώνουν αυτούς τους μικροοργανισμούς. Και όχι μόνο αυτούς αλλά και τους γαιοσκώληκες, που με τις τρύπες τους που ανοίγουν στο έδαφος βοηθούν στον εξαερισμό και στην οξυγόνωση των ριζών του φυτού.

στ) Τα χημικά λιπάσματα καταστρέφουν το έδαφος με δύο τρόπους. Κατ? αρχήν προκαλούν χημική διάβρωση, αποσυνθέτοντας την κολλοειδή ουσία του αργίλου. Έπειτα, με κάποιες αντιδράσεις δημιουργούν ένα είδος σόδας που προκαλεί τη λεγόμενη τσιμεντοποίηση του εδάφους. Το έδαφος σε βάθος 10-50 cm γίνεται σκληρό σαν πέτρα.

ζ) Η περιεκτικότητα μερικών φυτών σε οξαλικό οξύ αυξάνει με την υψηλή αζωτούχα λίπανση. Το οξαλικό οξύ φτάνει μέσω της τροφικής αλυσίδας στον άνθρωπο, όπου δεσμεύει το αναγκαίο ασβέστιο, προκαλώντας ραχίτιδες και πέτρα στα νεφρά.

η) Από τα αζωτούχα λιπάσματα αλλάζει η σχέση καλίου προς νάτριο. Αυτό έχει σαν συνέπεια την ελλιπή οργανοληπτική σύσταση των φυτών, πράγμα που επιδρά αρνητικά στην υγεία του ανθρώπου.

θ) Από τα αζωτούχα επίσης λιπάσματα δημιουργούνται νιτρώδη οξείδια που πηγαίνουν στην ατμόσφαιρα και καταστρέφουν το όζον, για τη σημασία του οποίου έχουμε εκτενώς γράψει.

ι) Για να αφομοιωθούν τα αζωτούχα λιπάσματα (που περιπίπτοντος καταλαμβάνουν το 55% της παγκόσμιας κατανάλωσης σε λιπάσματα και ξοδεύουν πάνω από το 90 % της ενέργειας που χρειάζεται για την παρασκευή τους) πρέπει να μετατραπούν σε νιτρικά άλατα (ΝΟ3) και στη συνέχεια σε αμμωνιακές ενώσεις από τις οποίες σχηματίζονται τα αμινοξέα και στη συνέχεια οι πρωτεΐνες του φυτού. Όμως τα νιτρικά άλατα που προέρχονται από τα αζωτούχα λιπάσματα, δεν μετατρέπονται όλα σε αμμωνιακές ενώσεις, αλλά ένα μέρος τους ανάγεται σε νιτρώδη άλατα (ΝΟ2) που είναι δηλητηριώδη για τα ζώα και ανθρώπους, και στη συνέχεια σε νιτροζαμίνες που είναι καρκινογόνες.

ια) Τα λιπάσματα δεν απορροφώνται εξολοκλήρου από τα φυτά. Μια σημαντική ποσότητα απ' αυτά περνάει στα υπόγεια δίκτυα του νερού, και από εκεί σε ποτάμια και λίμνες δημιουργώντας το φαινόμενο του ευτροφισμού. Τα λιπάσματα δηλαδή δίνουν τροφή σε φυτικούς οργανισμούς (κυρίως μικροσκοπικά φύκια) που καθώς αυξάνονται υπερβολικά καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες οξυγόνου, κάνοντας έτσι αδύνατη τη ζωή στους υπόλοιπους οργανισμούς, φυτικούς και ζωικούς. Πολλά από αυτά μάλιστα εκκρίνουν τοξίνες

ιβ) Οι καλλιεργητές είναι εκτεθειμένοι στους νόμους της αγοράς. Η περίσσεια αγροτικών προϊόντων (ιδιαίτερα έντονη στις χώρες της ΕΟΚ) οδηγεί σε συγκράτηση των τιμών, ενώ οι τιμές λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων αυξάνουν αλματωδώς. Είναι εξάλλου γνωστό ότι συμφέρει το βιομηχανικό κατεστημένο να είναι φτηνά τα αγροτικά προϊόντα, γιατί αυτό επιτρέπει μικρότερους μισθούς. Μάλιστα, για να καλύπτεται το κόστος επιδοτούν ποικιλότροπα διάφορα αγροτικά προϊόντα.

ιγ) Ένας τελευταίος παράγοντας είναι η ενεργειακή κατανάλωση και η ρύπανση στη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας. Οι ενεργειακές μας πηγές εξαντλούνται, και είναι συζητήσιμο κατά πόσο είναι σκόπιμο να σπαταλάμε πολύτιμη ενέργεια για την παραγωγή λιπασμάτων, έχουμε εκπομπές σε υδροφθόριο, υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του θείου κ.λπ. Δικαιολογημένα οι κάτοικοι παλεύουν για την μετεγκατάσταση του και έχουν ξεσηκωθεί ενάντια στην επέκταση του, που μεθοδεύεται με το πρόσχημα του εκσυγχρονισμού.

ιδ)Υλικά: Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να διαβρώσει τα υλικά και να καταστρέψει ιστορικά, αλλά και σύγχρονα κτίρια και μνημεία. Κύρια υπεύθυνη για αυτές τις καταστροφές είναι η όξινη βροχή, η οποία οφείλεται στην όξυνση του νερού της βροχής λόγω διάλυσης στις σταγόνες ενώσεων του θείου και το αζώτου. Και η φυσική βροχή είναι ελαφρά όξινη λόγω του διοξειδίου του άνθρακα που υπάρχει στην ατμόσφαιρα αλλά η παρουσία των προαναφερθέντων ρύπων επιδεινώνει την κατάσταση.

Σύμφωνα και  με την χημεία

α) Μονοξείδιο του άνθρακα:αυτός ο ρύπος απορροφάται από το αίμα. Οι υψηλές συγκεντρώσεις του διαταράσσουν τη μεταφορά οξυγόνου, ενώ σε κλειστούς χώρους με ατελή καύση προκαλούν λιποθυμία που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.

β) Οξείδια του αζώτου:Τα οξείδια του αζώτου απορροφώνται από το αίμα, ενώνονται με την αιμοσφαιρίνη και παρακωλύουν την οξυγόνωση. Αυτό συνεπάγεται τη βαθμιαία ελάττωση της ενεργού επιφάνειας των πνευμόνων και την αφύσικη διόγκωση των μικρών κυψελίδων. Προκαλείται ίνωση και εμφύσημα. Προκαλούν ενοχλήσεις στα μάτια. Το διοξείδιο του αζώτου επηρεάζει το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα.

γ) Διοξείδιο του θείου:Σε συνδυασμό με τα αιωρούμενα και τους φωτοχημικούς ρύπους (όζον) το διοξείδιο του θείου αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης πνευμονικών νοσημάτων και επιδεινώνει προϋπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις του αναπνευστικού. Η αυξημένη συγκέντρωση του υδρόθειου στην ατμόσφαιρα προκαλεί ναυτία, κεφαλαλγία, δύσπνοια, βήχα, απώλεια της όσφρησης και βλάβες του νευρικού συστήματος.

δ) Αιωρούμενα σωματίδια:(στερεά ή υγρά σωματίδια που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα, π.χ. καπνός). Τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο 0,1-10 μικρά, εισδύουν στους πνεύμονες. Εφόσον υπάρχουν προσροφημένες τοξικές ουσίες, αυτές ασκούν τοξικές επιδράσεις. Τα αιωρούμενα σωματίδια μπορούν να απορροφηθούν στην κυκλοφορία του αίματος και να μεταφερθούν σε άλλα μέρη του σώματος.

ε) Όζον:(φυσικό συστατικό τη ατμόσφαιρας, το οποίο παράγεται και εκπέμπεται, από φωτοτυπικά μηχανήματα, λάμπες υπεριώδους ακτινοβολίας. ηλεκτροστατικούς καθαριστήρες αέρος κ.λπ.). Η δράση του όζοντος είναι κυρίως τοπικά ερεθιστική (απορροφάται από του βλεννογόνους και τους οφθαλμούς), αλλά το μικρό ποσοστό της εισπνεόμενης ποσότητας εισερχόμενο στην κυκλοφορία, προκαλεί αιματολογικές διαταραχές. Επιπλέον, συμβάλλει στην προώθηση κυτταρικών διεργασιών που οδηγούν στην ανάπτυξη νεοπλασμάτων στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου. Ειδικά στους εσωτερικούς χώρους έχει παρατηρηθεί το « σύνδρομο του νοσούντος κτιρίου». Αυτό προκαλείται από ρύπους όπως ο καπνός, τα σωματίδια της γύρης, οι ευρωμύκητες, η μούχλα, διάφοροι μικροοργανισμοί οξείδια του αζώτου, το ραδόνιο, το μονοξείδιο το άνθρακα, ο μόλυβδος, διάφορα συνθετικά χημικά,, και διάφορες εκπομπές από οικοδομικά. Οι ρύποι αυτοί φαίνεται ότι προκαλούν δυσφορία, κεφαλαλγία, ναυτία, διάφορους ερεθισμούς, προβλήματα στο αναπνευστικό, εξανθήματα, κόπωση, υπνηλία ρινική συμφόρηση και ασφυκτικό άλγος.

$1?            Οι ρύποι στο έδαφος και τα ύδατα και η δράση τους

α) Βακτήρια, ιοί, πρωτόζωα:Προέρχονται από την άρδευση με νερό από ρυπασμένα ρέματα ή υγρά απόβλητα που δεν έχουν επεξεργασθεί επαρκώς ή στερεά οργανικά απόβλητα. Τα στερεά οργανικά απόβλητα χρησιμοποιούνται κυρίως ως εδαφοβελτιωτικό, αφού υποστούν κυρίως κομποστοποίηση. Όμως αν η θερμοκρασία δεν είναι υψηλή, οι παθογόνοι οργανισμοί μπορεί να μην καταστραφούν. Επιπλέον, το υλικό της κομποστοποίησης που δεν διατηρείται σωστά μπορεί να προσελκύσει έντομα, που είναι φορείς ασθενειών.

Οι σπουδαιότερες ασθένειες που σχετίζονται με μολυσμένα νερά άρδευσης είναι η χολέρα, ο τυφοειδή πυρετός και παρατυφοειδής πυρετός, η δυσεντερία, η τουλαραιμία ή ηπατίτιδα και η αμοιβάδωση.

Παγκοσμίως, η ατμοσφαιρική ρύπανση θεωρείται υπεύθυνη για μεγάλο αριθμό θανάτων, αλλά και ασθενειών του αναπνευστικού/καρδιαγγειακού συστήματος. Σήμερα, η ατμοσφαιρική ρύπανση στις πόλεις μας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, ειδικά για αυτούς που ζουν στα αστικά κέντρα. Στον παρακάτω πίνακα, παρουσιάζεται μια περίληψη των επιπτώσεων στην υγεία λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Ρύπος	Επιδράσεις στην υγεία όταν οι ρύποι βρίσκονται σε ψηλές συγκεντρώσεις στην ατμόσφαιρα
Διοξείδιο του Αζώτου(NO2) Διοξείδιο του Θείου(SO2)	Τα αέρια αυτά ερεθίζουν τους πνεύμονες προκαλώντας επιπτώσεις στο αναπνευστικό σύστημα
Όζον(O3)	Καταστρέφει τους ιστούς στο λαιμό και στους πνεύμονες και ερεθίζει τα μάτια
Σωματίδια (PM10, PM2.5)	Τα λεπτόκοκκα σωματίδια μεταφέρονται στους πνεύμονες, όπου είναι δυνατόν να προκαλέσουν φλεγμονή και επιδείνωση των ασθενειών των πνευμόνων και της καρδίας
Μονοξείδιο του Άνθρακα (CO)	Εμποδίζει τη φυσιολογική μεταφορά του οξυγόνου από το αίμα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση του οξυγόνου που μεταφέρεται στην καρδία και να προκαλέσει ασφυξία.
Μόλυβδος(Pb)	Σωματίδια που περιέχουν μόλυβδο, μπορούν να απορροφηθούν μέσω των πνευμόνων στο αίμα και να επηρεάσουν το νευρικό σύστημα και την ικανότητα του σώματος να παράγει αίμα.
Πτητικές Οργανικές Ενώσεις (VOCs)	Μερικές από αυτές, όπως το βενζόλιο, είναι τοξικές, ενώ άλλες, όπως το βενζοπυρένιο, μπορούν να προκαλέσουν αλλοιώσεις των κυττάρων

$1?                      Σύνοψη και αντιμετώπιση του προβλήματος

Το πρόβλημα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σήμερα είναι παγκόσμιο και όλα τα παραπάνω οδηγούν στην καταστροφή της φύσης, της χλωρίδας και της πανίδας του πλανήτη. Οι επιπτώσεις του προβλήματος στον άνθρωπο και σε άλλες μορφές ζωής στον πλανήτη είναι πλέον ορατές και αναμένεται να επιδεινωθούν με την πάροδο του χρόνου. Τώρα πια που η κατάσταση έχει φτάσει σε ένα οριακό σημείο, ο άνθρωπος αρχίζει να ευαισθητοποιείται για το τι πρέπει να γίνει.

Έτσι λοιπόν λαμβάνουν χώρα διάφορα μέτρα αντιμετώπισης και περιορισμού του προβλήματος, είτε με αυστηρό έλεγχο στον τρόπο λειτουργίας των εργοστασίων και την απομάκρυνση τους από τις κατοικημένες περιοχές, είτε με αυστηρές προδιαγραφές στον έλεγχο των τροφίμων και βαριές ποινές σε όσους παραβαίνουν την νομοθεσία.

Επιπρόσθετα το ISO 14000 αποτελεί ένα νέο πρότυπο για την προστασία του περιβάλλοντος. Μέσω αυτού αναπτύσσονται στρατηγικές πρόβλεψης που έχουν να κάνουν με την προστασία του περιβάλλοντος, με απώτερο σκοπό την τήρηση των κανονισμών που έχει θέσει η εταιρεία για το περιβάλλον μέσω ενός Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης.

Εκτός όμως από αυτά το σημαντικότερο είναι να παρθούν μέτρα πρόληψης. Κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ένταξη ενός περιβαλλοντικού προγράμματος στο σχολείο και τη σωστή εκπαίδευση των παιδιών από μικρή ηλικία, έτσι ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν τι σημαίνει περιβάλλον και να συνειδητοποιήσουν την αξία του, με απώτερο σκοπό την προστασία του. Η φύση λοιπόν έχει αρχίσει ήδη να εκδικείται τον άνθρωπο για τις αλόγιστες καταστροφές που της έχει προκαλέσει. Μόνο αν με ευθύνη, συνείδηση και ευαισθησία σκύψει προσεχτικά πάνω στο πρόβλημα θα μπορέσει να το αντιμετωπίσει, προκειμένου να αποφευχθούν περισσότερες τραγικές συνέπειες. Σώζοντας το περιβάλλον θα μπορέσει να σώσει και να προστατεύσει τον ίδιο του τον εαυτό.

Παραδείγματα 

Ποσότητες πετρελαίου που λόγω ατυχήματος ή ανθρώπινης αμέλειας διαρρέουν και εξαπλώνονται στην επιφάνεια της θάλασσας, αποτελώντας μία από τις σοβαρότερες αιτίες ρύπανσης και καταστροφής της χλωρίδας και της πανίδας στην έκταση που καταλαμβάνουν. Πετρελαιοκηλίδες μπορούν να προκληθούν από ατυχήματα σε πετρελαιοφόρα δεξαμενόπλοια, από τον παράνομο καθαρισμό των δεξαμενών καυσίμου των πλοίων στην ανοιχτή θάλασσα και την απόρριψη χρησιμοποιημένων λιπαντικών και υπολειμμάτων καύσης, από ατυχήματα σε εξέδρες υποθαλάσσιων γεωτρήσεων πετρελαίου κ.λπ. Η Ελλάδα διατρέχει μεγάλο κίνδυνο από τη διακίνηση και αποθήκευση των πετρελαιοειδών.

Η διακίνησή τους γίνεται κυρίως σε κλειστούς κόλπους με ιδιαίτερη ναυτιλιακή κίνηση, ενώ η ανάπτυξη και η τοποθέτηση των βιομηχανικών περιοχών κατά μήκος του άξονα Θεσσαλονίκης, Βόλου, Αθήνας, Πάτρας δημιουργεί πολλαπλού ς κινδύνους ρύπανσης στις γειτονικές θαλάσσιες περιοχές. Εξάλλου, με την αποθήκευση των πετρελαιοειδών, τόσο στα διυλιστήρια, όσο και στα πρατήρια καυσίμων, διαβρώνονται οι εγκαταστάσεις, οπότε το πετρέλαιο και τα προϊόντα του ρυπαίνουν τα υπόγεια νερά και τους υδροφορείς τους.

 Η ρύπανση της θάλασσας αλλά και του εδάφους με πετρελαιοειδή έχει τεράστιες συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον. Το πετρέλαιο είναι ελαφρότερο από το νερό και γι' αυτό επιπλέει στην επιφάνειά του. Από τη στιγμή που το πετρέλαιο θα βρεθεί στη θάλασσα, αρχίζει μια αργή, φυσική διαδικασία οξείδωσης και βιοδιάσπασής του από μικροοργανισμούς που έχουν την ικανότητα να διασπούν υδρογονάνθρακες. Το υπόλειμμα του πετρελαίου τρεις μήνες περίπου μετά τη δημιουργία της πετρελαιοκηλίδας αποτελείται από ένα υδρόφοβο τμήμα, που συσσωματώνεται σε σβώλους, και ένα υδρόφιλο τμήμα, το οποίο προσλαμβάνει μεγάλες ποσότητες νερού και μετατρέπεται σε ένα παχύρρευστο γαλάκτωμα με τη μορφή ελαιώδους λάσπης, που ονομάζεται "μους σοκολάτα". Οι σβώλοι κατακάθονται στο βυθό ή μεταφέρονται με τη βοήθεια ρευμάτων στις κοντινές ακτές μαζί με τη "μους σοκολάτα", όπου παραμένουν για λίγους μήνες (ακτές με έντονα κύματα) ή και για χρόνια (ήρεμες ακτές).

Το 30-40% των πετρελαιοειδών που ρίχνονται στην επιφάνεια της θάλασσας αποτελείται από πτητικά συστατικά, τα οποία εξατμίζονται γρήγορα, ενώ τα υπόλοιπα συστατικά σχηματίζουν ένα λεπτό, «μονομοριακό» όπως λέγεται, στρώμα πετρελαίου το οποίο εμποδίζει τις φυσικές ανταλλαγές που συμβαίνουν μεταξύ νερού και ατμοσφαιρικού αέρα, και οι οποίες είναι απαραίτητες για το βιολογικό κύκλο της θαλάσσιας ζωής.

Τρόποι αντιμετώπισης

Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης των πετρελαιοκηλίδων ανάλογα με την περιοχή, τη σύσταση του πετρελαίου και τις καιρικές συνθήκες. Συνήθως με ειδικά «σάρωθρα» και «φράγματα» συλλέγεται το πετρέλαιο και μεταφέρεται σε σταθμούς διάθεσης στη στεριά, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η ρύπανση αντιμετωπίζεται με χημικές ουσίες που έχουν την ιδιότητα να διασπούν το πετρέλαιο και συνήθως να το κατακρημνίζουν στον πυθμένα της θαλάσσιας περιοχής. Η τελευταία αυτή μέθοδος θα πρέπει να αποφεύγεται γιατί πλήττονται θανάσιμα όλοι εκείνοι οι οργανισμοί που κατοικούν στη λάσπη του πυθμένα. Τα τελευταία χρόνια η επιστημονική έρευνα για την καταπολέμηση των πετρελαιοκηλίδων γίνεται πειραματικά και σε μικρής έκτασης κηλίδες, με τη βοήθεια γενετικά μεταλλαγμένων βακτηρίων Η πετρελαιοκηλίδα ψεκάζεται με θρεπτικά συστατικά πλούσια σε άζωτο και φώσφορο, ενώ τα βακτήρια αναπτύσσονται και τρέφονται με αυτά, καθώς και από τα συστατικά του πετρελαίου, τα οποία τελικά διασπούνται Επειδή τα συνήθη βακτήρια δεν μπορούν να καταναλώσουν τα ιδιαίτερα βαριά χημικά συστατικά του πετρελαίου, οι επιστήμονες δημιούργησαν γενιές ολόκληρες από 12 συνολικά βακτήρια, τα οποία με ξεχωριστές ιδιότητες το καθένα αναλαμβάνουν να διασπάσουν τα διάφορα συστατικά του αργού πετρελαίου.

                                                     

Ιστοσελίδες-Βιβλιογραφία

$1?     http://www.env-edu.gr/

$1?     http://8gym-perist.att.sch.gr/

$1?     http://www.watersave.gr/

$1?     http://el.wikipedia.org/

$1?     ?

                      

 

 

• Επόμενο >